O Nušićijadi
Nušićijada, festival kulture i zabave, humora i radosti, obnovilo je i od 2010. do 2017. godine organizovalo Udruženje građana KudeS u partnerstvu sa ivanjičkom lokalnom samoupravom. 2018. godine, loklane vlasti protiv pravno preuzimaju festival i organizuju ga pod istim imenom, bez partnerstva sa Udruženjem građana KudeS i obaveštenjen sa skupštinske govornice – “KudeS nema vise nikakve ingerencije na Nušićijadi”.
Nušićijada je festival koji se održavao u Ivanjici od 1968. do 1972. godine u organizaciji ivanjičkog Doma kulture. Bio je to festival filmske komedije, trajao je 6 dana, održavao se u prvoj nedelji septembra i privlačio kulturni svet tadašnje Jugoslavije. Pamti se, kako po kulturnim sadržajima, tako po dobroj atmosferi, kafani i šali, jer je to bio «praznik humora i veselja».
Želja za obnovom ovog festivala u Ivanjici postoji od kad je on ugašen. U cilju pokretanja Nušićijade grupa mladih ljudi je u aprilu 2008. pokrenula peticiju i za manje od mesec dana skupila 3,797 potpisa, što čini više od 10% ukupnog stanovništva ove opštine. Nešto kasnije inicijatori ove akcije osnovali su udruženje građana pod imenom KUDES – inicijativa za kulturnu decentralizaciju Srbije.
Nakon što je u oktobru 2009. Skupština opštine Ivanjice donela odluku o obnovi festivala, na organizaciji festivala partnerski rade Opština Ivanjica, Dom kulture Ivanjica, Turistička organizacija opštine Ivanjice i udruženje građana KUDES.
Osnovni ciljevi festivala su bogaćenje kulturnog života zajednice, njeno aktiviranje, aktiviranje mladih i talentovanih ljudi opštine i regiona i unapređivanje turističke ponude opštine, regiona i čitave zemlje.
Novi model festivala utvrđen je nakon višemesečnih ispitivanja i istraživanja, od arhive Nušićijade preko njenih svedoka do trenutnih želja građana i objektivnih mogućnosti i potreba. On sadrži sve ono što je stara Nušićijada imala, a što je i danas atraktivno i izvodljivo, ali i mnoge nove sadržaje koji dopunjavaju program festivala. Pri pravljenju programa vodilo se računa o svim uzrastima i model kolaž festivala pokazao se kao izuzetno uspešan.
Sedam obnovljenih Nušićijada, koje su do sada održane, ostvarile su izuzetan uspeh. Kombinovale su mnogobrojne kulturne sadržaje: muzičke koncerte, pozorišne predstave, izložbe, filmske projekcije, i još mnogo sadržaja poput edukativnih programa za mlade, plesnih uličnih predstava ili raznovrsnih izložbi. Novi festival zadržao je svoja stara obeležja poput glumca u ulozi Branislava Nušića, fudbalske utakmice i šarene parade pa ivanjička čaršija i njeni građani u tri festivalska dana poprimaju izgled s kraja 19. i početka 20. veka.
Sadržaji su se odvijali na dve bine na otvorenom (na velikoj bini na gradskom trgu i maloj tradicionalnoj sceni “Okruglo, pa na ćoše” smeštenoj u centru grada), u Domu kulture i na još nekoliko lokacija. U 2013. godini festival je obogaćen za još jednu scenu koja je namenjena najmlađim posetiocima festival. Od 2016. godine otvorena je mala scena ispred Spomenika revolucije pogodna za kamerne sastave i manje bendove, dok je 2017. godine festival obogaćen i filmskom scenom u gradskom parku. Ukrašen karnevalski, po ugledu na staru Nušićijadu, grad pretvoren u pozornicu čini značajan deo identiteta festivala.
Festival je aktivirao lokalnu zajednicu, okupljao kulturnu elitu zemlje i regiona, ali i izvođače iz inostranstva. Za 8 godina Ivanjicu je tokom poslednjeg vikenda avgustva posetilo 350.000 posetilaca iz 20 zemalja, uključujući i preko 5.000 izvođača i učesnika programa.
Već u prvoj obnovljenoj godini, Nušićijada je dobila priznanje za najbolju tradicionalnu manifestaciju, „Turističku slagalicu“. Naredne godine dobila je nagradu „Turistički cvet“ kao najbolji specijalni događaj u funkciji promocije turizma, a nagrade za promotivni materijal festivala osvajane su svake godine na brojnim takmičenjima. Samo je Nušićijada 2013. osvojila pet nagrada za promotivni materijal, od kojih tri pripadaju promo filmu. Na VIII susretima organizatora manifestacija 2015 – Nušićijada je osvojila drugo mesto u kategoriji za najbolji promo-film o manifestaciji. Na VII Izložbi suvenira i turističkih publikacija u Leskovcu krajem 2015. godine, ivanjička manifestacija osvojila je treće mesto u kategorijama turistički promo film i najoriginalniji eksponat. Na IX Susretima organizatora manifestacija 2015/2016. održanim 10. ferbuara 2016. godine u prostorijama Privredne komore Srbije u Beogradu, Nušićijada je osvojila treće mesto u kategoriji za najbolji promo film o manifestaciji. Publikacija “Smeh kao lek” osvojila je prvu nagradu “Zlatni kofer” za najoriginalniju turištičku publikaciju na XII međunarodnom festivalu turističkih publikacija u Kruševcu.
Za osam godina festival je poneo 25 nacionalnih i regionalnih priznanja, među njima odlikovanje za najbolju tradicionalnu manifestaciju “Turističku slagalicu”, “Turistički cvet” kao najbolji specijalni događaj u funkciji promocije turizma, dok su nagrade za vizuelni i promotivni materijal osvajane svake godine na brojnim takmičenjima. Nakon pet godna, Nušićijada je ponela i veliko međunarodno priznanje, naime Program Evropske komisije “Evropa za festivale, festivali za Evropu” (EFFE) koji je inicirala Evropska asocijacija festivala (EFA), a koji za cilj ima stvaranje Evropske platforme festivala, uvrstio je Nušićijadu u najbolje evropske festivale i dodelio joj EFFE obeležje za 2015. i 2016. godinu. Ovim je Nušićijada svrstana u prvu generaciju festivala sa ovim priznanjem, a potom je za period 2017. i 2018. godine ponovnim izborom potvrdila ovo obeležje.
Nušićijada za Ivanjicu i Ivanjičane predstavlja mnogo više od festivala. Njeni organizatori doživeli su je kao okidač za mnogobrojne aktivnosti u toku čitave godine i kroz rad sa mladima, kako kroz edukaciju tako i kroz male lokalne akcije, rade na jačanju građanske svesti i ljudskog kapitala. Vrednosti i duh Nušićijade ovako žive u toku cele godine i podsećaju da kvalitet naših života zavisi prvenstveno od nas samih.
Zahvaljujući Nušićijadi, mala ivanjička čaršija poslednjeg vikenda avgusta postaje velika zajedno sa velikim ljudima koji budu “viđeni za Ivanjicu”. Do sada su Ivanjicu za vreme Nušićijade posetila velika imena i institucije iz kulturnog života Srbije, što iz sveta glume poput Narodnog pozorišta iz Beograda, Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada, Kruševačkog pozorišta, Ustanove kulture „Vuk“ iz Beograda, pozorišta „Zvezdara teatar“, pozorišta “Boško Buha”, Narodnog pozorišta “Sterija” iz Vršca, Petra Božovića, Petra Kralja, Gorice Popović, Sergeja Trifunovića, itd. što iz sveta muzike, poput Filharmonije mladih “Borislav Pašćan”, Simfonijskog orkestra Ministarstva odbrane RS “Stanislav Binički”, Novosadskog Big Bend-a, Gudača Svetog Đorđa, Wonder String Quartet-a, kvarteta “Rocher”, Bajage i instruktora, grupe “Van Gogh”, grupa “Piloti”, “S.A.R.S”, “MVP”, “Zemlja Gruva”, “Who See”, holandski bend “Spijkers” grupe “Manjifiko”, Darko Rundek, Trio, grupe “Ljubojna”, sastava “Luz Azul”, “Legende”, Zvonka Bogdana, Kemala Montena, Vlatka Stefanovskog, Vasila Hadžimanova, Vlada Georgieva, Masima Savića, Sergeja Ćetkovića, Predraga Cuneta Gojkovića, Merime Njegomir, Dobrivoja Topalovića, i mnogih drugih.
Nušićijadu obeležavaju i imena i institucije iz sveta novinarstva, izdavaštva, besedništva, satire i aforizma, kao i talentovani stvaraoci iz ivanjičkog kraja. Višegodišnja saradnja sa akademskim institucijama poput Matice srpske, Pravnog fakulteta univerziteta u Beogradu, Regionalnog centra za profesionalni razvoj zaposlenih u obrazovanju, itd. govore o značaju edukativne uloge festivala.
U 2018. godini festival je “stavljen pod potpunu kontrolu”, a Udruženje građana, koje je obnovilo i uspešno organizovalo festival 8 godina izbačeno iz svoje svojine i partnerstva.
Iako se tokom osam Nušićijada nije desio niti jedan incident, može biti da bezbednosne procene govore da je na maloj teritoriji prisutan preveliki broj faktora nestabilnosti, te da se tome mora stati na put. Ako u ove faktore uvrstimo goste iz susednih zemalja (u nekim ranijim godinama zabranjivani od strane opštinske uprave koja je previdela da se građanski rat završio pre više od 20 godina), a onda još i izvođače iz Evrope, pa još i preko 50.000 ljudi sa svih strana zemlje i sveta koji se sjate u Ivanjicu tokom poslednjeg avgustovskog vikenda, postaje jasno da je jedna mala varoš izložena svojevrsnoj nekontrolisanoj invaziji prevelike količine različitih ljudi, nebranjene kulture i necenzurisanog humora, a sve u pravcu podsticaja korišćenja sopstvene glave i pameti, što je valjda posebno opasna stvar u današnje vreme.
I onda, kao što je Živka ministarka Čedu razrešila uloge Darinog muža, jer ona je vlast i može joj se, tako je ivanjički predsednik KudeS javno i svečano razrešio ingerencija na Nušićijadi, valjda po istoj logici, a da građanstvo kome se obraća spasi pošasti koju mu je KudeS u opštinu doveo. Upravo ovakva Nušićijada i ovakvo Udruženje građana proterani su iz Ivanjice, Nušićevog kraja sveta, varoši koja je krajem avgusta postajala centar sveta. Bez obrazloženja i utemeljenja.
Iz svega toga proizašla je Prognana a slobodna Nušićijada koja je 2018. godine bila svojevrsno iznenađenje i potpuna gerila, a već 2019. događaj koji se željno iščekuje.
2020. godina svima je donela potpuno nove tokove. Nušićijada je svoj program izmestila u digitalni i televizijski svet. Na TV Nova S emitovan je dokumentarni film Nušićijada – više od festivala i dve festivalske emisije – Sveprisutni Nušić i Anticenzura. Festival su činile i tri predstave Narodnog pozorišta u Beogradu, emitovane uživo na YouTube kanalu festivala. Na kanalu su emisije i dokumentarni film trajno dostupni.
Nušićijada 2021 #DešavaSe kroz kampanju na društvenim mrežama i prati jako važnu temu – Smena ljudi, progon smha. Šta ako ste vi sledeći?
Prognana a slobodna Nušićijada 2021 donosi priče nepodobnih lica razrešenih bez objašnjenja, koja se dovijaju za slobodu i istinu u egzilu. To su priče o smeni ljudi, progonu smeha, sumnjivim licima i glasnim zvonima. Priče o potrazi za pravom i pravdom, o dobrom društvu u lošem društvu, i slobodi na ćoše. To su slučajevi koji podsećaju na Nušićeve komade, ali koji su se desili i dešavaju se. Predstavljamo ih jer oni svakom mogu da se dese, ako sve ostane isto.
Prognana a slobodna Nušićijada nastala je i živi na neizmernoj podršci i dobroj volji prijatelja festivala, javnih ličnosti, umetnika i slobodnih građana.